Obok cmentarza parafialnego w Szydłowie, poza murami miejskimi, znajdują się ruiny dawnego kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego oraz szpitala dla ubogich i starców. To wyjątkowy w województwie świętokrzyskim zachowany obiekt, gdzie przed wiekami zapewniano opiekę ludziom chorym i ubogim. Pierwowzór szpitala, choć dziś porównalibyśmy go raczej do przytułku.

Zespół ten po raz pierwszy wzmiankowany był w  1529 r. Była to wtedy budowla drewniana. Badania archeologiczne przeprowadzone w latach 2017-2018 przez Tomasza Olszackiego przyniosły odpowiedzi na szereg pytań związanych z obecnie istniejącym obiektem murowanym. Jako pierwszy, w latach 1630-1635 powstał murowany kościół jednonawowy z zakrystią. W latach 1658- 1663, kościół nieco powiększono, wprowadzając w  rozbudowaną przestrzeń chór muzyczny i dobudowano dwa skrzydła szpitalne.

Szpital funkcjonował do XVIII w. Wzmiankowano, że przebywali w nim pensjonariusze w ilości od kilku do kilkunastu osób. Lustracja z 1789 r. wspomina już o kościele bez dachu, który od „ognia piorunowego” został zniszczony. Budynek jeszcze po II wojnie światowej służył za schronienie dla bezdomnych.

Szpital i kościół pw. Ducha Świętego. Fot. P. Walczak