W północnej części średniowiecznego miasta, w obrębie murów obronnych, znajduje się synagoga (bożnica). Zbudowano ją w latach 1534-1564, co czyni ją jedną z najstarszych w Polsce. Obiekt ma charakter późnogotycki. Murowana z kamienia łamanego, otynkowana, z elewacją oszkarpowaną, zakończoną późnogotyckim gzymsem kapnikowym.
Ściany grube na około 2 metry, zwieńczone murem attykowym z blankami kryjącymi dach, tworzą z synagogi niejako małą warownię. W istocie jest to synagoga o charakterze obronnym.
Okna zamknięte są półkolistym łukiem. Od zachodu dobudowano piętrową przybudówkę, mieszczącą niegdyś na piętrze babiniec. Sala modlitw, zamykana żelazną furtą, obniżona w stosunku do poziomu ulicy, jest sklepiona kolebkowo z lunetami i pokryta późnorenesansową, stiukową dekoracją.
W ścianie wschodniej znajduje się wmurowany aron-ha-kodesz z początku XVII w., do którego prowadzą kamienne schodki. Nad wnęką hebrajska inskrypcja. Przy wejściu na salę modlitw znajdują się dwie wnęki. Jedna mieściła lawaterz, druga skarbonkę.
Synagoga z XVI w. Fot. P. Walczak
W synagodze ma obecnie siedzibę Miejsko-Gminne Centrum Kultury które prowadzi m.in. punkt informacji turystycznej. W głównej sali znajduje się rodzaj muzeum z eksponatami związanymi z kulturą żydowską: w szczególności przedmioty i księgi religijne. Są tutaj także dzieła wybitnego polskiego rzeźbiarza prof. Kazimierza Gustawa Zemły: czterometrowy posąg Mojżesza „Dekalog” i rzeźba „Dawid Psalmista” a także płaskorzeźby w brązie „Wrota do Przeszłości”. Cykl 18 płaskorzeźb przedstawiających sceny ze Starego Testamentu to dar dla Szydłowa od Fundacji „Karta z Dziejów”.
Zobacz także:
