W dniu 4 grudnia 2024 r. w Instytucie Historii Sztuki na Wydziale Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego odbyła się publiczna obrona rozprawy doktorskiej Tomasza Olszackiego.
Tomasz Olszacki jest absolwentem Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie w latach 2000-2005 studiował archeologię. W latach 2006-2011 był asystentem w Katedrze Archeologii Historycznej Instytutu Archeologii tej uczelni. W 2012 roku zrezygnował z pracy na UŁ i otworzył własną Pracownię Archeologiczną Trecento. Jest autorem książki „Zamek królewski w Sieradzu”, współautorem trzech innych poświęconych badaniom zamków w Wieleniu, Gołańczy i Wyszogrodzie, autorem około 50 artykułów naukowych związanych z własnymi badaniami prowadzonymi głównie w obrębie rezydencji Kazimierza Wielkiego i Jagiellonów. Prowadził badania archeologiczne zamków m.in. w Sochaczewie, Besiekierach, Gołańczy, Ostrzeszowie, Kole, Wyszogrodzie, Sierpcu, Pyzdrach, Nowym Korczynie, Szydłowie, Wolborzu, Ćmielowie, Zbąszyniu, Łubnicach. Zajmuje się również działalnością konserwatorską i muzealniczą. Jest autorem koncepcji wielu wystaw i ekspozycji muzealnych. Od 2020 roku mieszka w Pągowie w woj. łódzkim, gdzie wspólnie z żoną Agatą prowadzi Izbę Tradycji Ziemiańskich Pągowa. Od 2024 r. członek Stowarzyszenia Domus Polonorum.
Tomasz Olszacki przez wiele lat, począwszy od 2014 roku, prowadził badania archeologiczne w Szydłowie, głównie zamku, ale także innych obiektów na terenie miasta m.in. ruin szpitalnych czy fundamentów Bramy Opatowskiej. Badania te miały ogromne znaczenie dla zrozumienia, czym tak naprawdę był zamek w Szydłowie, w szczególności południowy dom zamkowy. Jest to bowiem unikalna, bo zachowana do naszych czasów w niemal niezmienionej formie, średniowieczna rezydencja królów polskich. Olszacki jest także autorem koncepcji Muzeum Zamków Królewskich, które powstało podczas rewitalizacji w budynku Skarbczyka.
To właśnie „Zamek w Szydłowie. Forma i funkcja w kontekście gotyckiej architektury rezydencjolnalnej” był tematem rozprawy doktorskiej napisanej w Instytucie Historii Sztuki na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem prof. UJ dr hab. Teresy Rodzińskiej-Chorąży.
Tomasz Olszacki w swojej pracy doktorskiej po raz pierwszy w pełni zanalizował dzieje zamku w Szydłowie, badając jego rolę i miejsce w historii gotyckiej architektury rezydencjonalnej. Rozprawę tę autor obronił z wyróżnieniem, co potwierdza wysoką jakość jego badań naukowych. Jak podkreśliła zarówno promotor pracy, jak i jeden z recenzentów prof. dr hab. Marek Walczak, Tomasz Olszacki jest jednym z najpoważniejszych badaczy zamków w Polsce a także współtwórcą dyscypliny dosyć późno rozwijającej się w naszym kraju jaką jest kastellologia, czyli dziedzina nauki obejmująca badania związane z zamkami i całym ich otoczeniem społeczno-gospodarczym.
Uzyskania tytułu doktora gratulowali Tomaszowi członkowie najbliższej rodziny, przyjaciele i koledzy ze środowiska akademickiego, a także samorządowcy z Szydłowa.
Dzięki wieloletnim badaniom archeologicznym Tomasza Olszackiego dowiedzieliśmy się, że zamek w Szydłowie to nie tylko średniowieczna rezydencja królewska, ale także unikatowy element dziedzictwa kulturowego Polski, o znaczeniu wykraczającym poza lokalny kontekst. Praca doktorska stanowi kulminację tych badań i ważny wkład w polską naukę o zamkach. Jest również nieocenionym źródłem wiedzy, które wspiera działania promocyjne i turystyczne Szydłowa. Delegacja z Szydłowa swoją obecnością wyraziła wdzięczność za ogromny wkład Tomasza Olszackiego w promocję miasta i jego dziedzictwa. Szydłów bardzo wiele zawdzięcza jego badaniom, które zrewidowały dotychczasową wiedzę o zamku i znacząco przyczyniły się do popularyzacji miasta na mapie Polski. Wręczony przez burmistrza Andrzeja Tuza grawerton był symbolicznym wyrazem uznania i podziękowania za zaangażowanie, pasję i wyjątkowy dorobek naukowy Tomasza Olszackiego.
Piotr Walczak
